Rizal:--_(sa sarili)_ Ang kabinataan....
_(lalapitan)_ Kayo 'y siyang pakay
Talagang sadya kong kayo'y tatawagan,
Sana'y isasamong si Ina'y káwaan. Kabinataan:--Kami ay may lakad; huwag abalahin
At ang kasayaha'y dapat tamasahin,
Hindi mo ba tantong ang hindi sumimsim
Sa kanyang tagayan ay mangmang ó baliw? _(hihimukin)_ Sumama ka Rizal, sa ami'y sumama
At doon pahirin ang bakas ng dusa. Rizal:--_(malungkot)_ Sumama pa ako?.... Kabinataan:--_(pakutya)_ Si Ina?... Bayaan. Siya ay saka na. Rizal:--Samahan na ako. Tayo na't suyuan. Kabinataan:--Nalalaman mo nang kami ay may lakad. Kabinataan:--May panahon pa rin.... _(aalis)_
Rizal:--Kung tapos nang lahat. Kasayahan:--Sa puso'y siyang bubuhay. Kayamanan:--Sisiluin ko ng yaman. Rizal:--_(sa sarili)_ ¡Oh pusong napakarangal! Ako'y si Anangki. Ako'y si Tadhana. Rizal:--_(alinlangan)_ Hindi ko magawang
Agad na sumimsim ng ala'y mong tuwa;
Ang Ina ko'y siyang sumasagunita
Mandi'y nakikitang lunod na sa luha. Rizal:--Tunay ang sabi mo? Kasayahan:--Ganap na ang nais! Rizal:--_(Hangang-hanga)_ Ito kaya'y tunay? Kasayahan:--Hindi panaginip. Kayamanan:--Ako po'y utusan. Rizal:--_(magalang)_ Bago ko tangapin ang tanang biyaya'y
Bayaang ialay ang aking paghanga. Rizal:--_(Magalang)_ Anangki, salamat. Lahat:--_(sabay)_ Di kami nanayag. Kami'y iyo lamang. Rizal:--Sa makatwid, ay ...
Lahat:--Iyo nang nalaman. Rizal:--_(magalang)_ Anangki, Tadhana, ako'y patawarin. Rizal:--Di ko kailangan ... Nais ko pa'y hirap
Kung akin sarili. Rizal:--_(boong saklap)_ Hindi maaari, di ko magagawang
Ako ay mag isang lumasap ng tuwa. Rizal:--_(mayumi)_ Ikaw ang bahala. Rizal:--_(susuyuin)_ ¡Ina! Panganay 2.º:--Mabuhay ang paglilibang! Lahat:--Mabuhay! Rizal:--_(luhog)_ Lingapin ninyo si Inang
Mga kapatid kong hirang
Ako ay inyong tulungan,
Kung kayo man ay may buhay
Ay sa kanya tanging utang. Lahat:--_(pakutya)_ Ohu?... Panganay 2.º:--Halina at iwan. Rizal:--_(boong lungcot)_ At kami ni ina?... Lahat:--Ating lisan. (_anyong aalis_)
Rizal:-- Ina, Inang minamahal
Ang bunso mo'y huag lisan. Panganay 2.º:--Kung ako'y nanalo ...
Ako ay nahughog. mga Panganay ... Nasaan si Rizal?... Sabihin ng agad. Ang lahat ay tungo sa hatol ng haling.